Đột quỵ hay còn gọi là tai biến mạch máu não, là một bệnh lý hết sức nguy hiểm và phổ biến hiện nay. Người bị đột quỵ có thể tử vong hoặc hồi phục hoàn toàn, nhưng cũng có thể để lại nhiều di chứng, dẫn đến chất lượng cuộc sống giảm sút trầm trọng. 

  Vì vậy, phục hồi chức năng (PHCN) sau đột quỵ là rất cần thiết, nên thực hiện càng sớm càng tốt. Điều trị kịp thời và áp dụng đúng phương pháp sẽ giúp người bệnh khôi phục lại chức năng vốn có, sớm quay trở lại cuộc sống bình thường, tái hòa nhập cộng đồng.

Tiếp cận phục hồi chức năng càng sớm càng tốt

   Đột quỵ là tình trạng não bộ bị tổn thương nghiêm trọng do quá trình cấp máu não bị gián đoạn hoặc có một mạch máu trong não bị vỡ. Đây là bệnh lý cấp tính nguy hiểm, thường xảy ra đột ngột, có tỉ lệ tử vong cao nếu không phát hiện sớm và điều trị kịp thời. 3 đến 4 giờ đầu từ khi khởi phát cơn đột quỵ được xem là "thời gian vàng” để cứu sống người bệnh. Sau thời gian đó, nếu bệnh nhân không được tái thông các mạch lớn bị tắc trong não sẽ có nguy cơ tử vong cao hoặc bị tàn phế và một trong những biến chứng nặng nề nhất là liệt nửa người. Lúc này, người bệnh sẽ mất đi khả năng vận động, kèm theo rối loạn ngôn ngữ, thị giác, nhận thức,… khiến người bệnh trở thành gánh nặng không chỉ cho gia đình và xã hội.

 Đội ngũ y bác sĩ thuộc bệnh viện YHCT Nguyên Phúc đang hướng dẫn, tập luyện cho bệnh nhân sau đột quỵ. 

    Bệnh nhân đột quỵ thường gặp rất nhiều biến chứng, nhất là đối tượng có các bệnh lý nền như tăng huyết áp, đái tháo đường, bệnh tim mạch,…mà không kiểm soát tốt. Khi đột quỵ xảy ra nếu không được điều trị đúng cách sẽ dẫn tới những di chứng nặng nề về sau. Do đó, phục hồi chức năng (PHCN) được thực hiện càng sớm càng tốt thì khả năng hồi phục càng cao, giúp người bệnh sớm lấy lại chức năng vốn có, tái hòa nhập với cộng đồng.

Tầm quan trọng của Phục hồi chức năng sau đột quỵ 

   Mục đích của PHCN sau đột quỵ chính là hoàn trả lại một cách tối đa các chức năng đã bị giảm hay bị mất cho người bệnh hoặc tăng cường khả năng còn lại của bệnh nhân để họ có thể tái hòa nhập với cộng đồng, nâng cao chất lượng cuộc sống. 

Bệnh nhân được đưa ra các chiến lược tập luyện dựa trên tình trạng bệnh, các điều kiện về cá nhân, môi trường, xã hội từ đó đưa ra các mục tiêu khác nhau giúp họ nâng cao chất lượng cuộc sống, cải thiện khả năng sinh hoạt và phòng ngừa các biến chứng có thể xảy ra như loét do nằm lâu, teo cơ, cứng khớp, bán trật khớp vai, viêm phổi, huyết khối tĩnh mạch…

 

Các bệnh nhân sau đột quỵ đang tập PHCN tại bệnh viện YHCT Nguyên Phúc 

  Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), các giai đoạn của đột quỵ não bao gồm: Giai đoạn cấp và tối cấp 24 giờ đầu sau khi xảy ra đột quỵ. Giai đoạn hồi phục sớm sau 24 giờ đầu đến 3 tháng đầu sau đột quỵ. Giai đoạn phục hồi muộn: 3 tháng đến 6 tháng. Giai đoạn mãn tính sau 6 tháng. 

  Bệnh nhân cần được tập PHCN càng sớm càng tốt ngay sau khi các chỉ số sinh hiệu như mạch, huyết áp ổn định, thường là sau 24 giờ từ khi xảy ra đột quỵ là có thể bắt đầu tập PHCN. Giai đoạn tốt nhất cho sự phục hồi là 3 tháng đầu sau đột quỵ, ở giai đoạn này bệnh nhân có thể tiến triển tốt hơn mỗi ngày, mỗi tuần, sau 6 tháng trở đi thì quá trình phục hồi chậm hơn và dần ổn định, vì vậy trong vòng 3 tháng đầu thường được gọi là thời gian vàng để phục hồi sau đột quỵ. Sau 1 năm thì khả năng phục hồi của bệnh nhân giảm đi rõ rệt, tuy nhiên vai trò của PHCN giai đoạn này là giúp bệnh nhân thích nghi tốt hơn với cuộc sống.

  Thạc sĩ - Bác sĩ nội trú Phục hồi chức năng Nguyễn Thiện Nhân - Phụ trách khoa khoa PHCN sau đột quỵ của bệnh viện YHCT Nguyên Phúc cho biết, để tập PHCN cho bệnh nhân sau đột quỵ cần có sự phối hợp đa chuyên ngành: Vận động trị liệu, Hoạt động trị liệu, Vật lý trị liệu, ngôn ngữ trị liệu, tâm lý trị liệu, dụng cụ trợ giúp…

  Vận động trị liệu là vận động để phục hồi các chức năng về vận động của bệnh nhân. Hoạt động trị liệu sẽ giúp bệnh nhân thực hiện được các chức năng cơ bản sinh hoạt hằng ngày như ăn, mặc, tắm, vệ sinh cá nhân, di chuyển, kỹ thuật này sẽ giúp bệnh nhân đạt được sự độc lập tối đa, nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân. Vật lý trị liệu là sử dụng một số máy móc để tăng hiệu quả phục hồi như: Lazer nội mạch, từ trường, điện xung, kích thích não… Âm ngữ trị liệu khi bệnh nhân có rối loạn về nuốt, ngôn ngữ, phát âm… 

 

  Bệnh viện YHCT Nguyên Phúc là bệnh viện chuyên khoa YHCT ngoài công lập đầu tiên tại Nghệ An sở hữu trang thiết bị - máy móc hiện đại. 

   Cũng theo bác sĩ Nhân, bệnh nhân không nên tự tập PHCN tại nhà khi chưa có sự hướng dẫn của bác sĩ, kĩ thuật viên PHCN vì tình trạng của mỗi bệnh nhân không giống nhau, nếu bệnh nhân tự tập hoặc được điều trị tại nhà bởi các y bác sĩ chưa đủ chuyên môn với các bài tập không phù hợp theo từng giai đoạn bệnh sẽ làm chậm trễ thời gian vàng phục hồi cho bệnh nhân. Nhiều trường hợp sau một thời gian tự điều trị PHCN tại nhà quay trở lại bệnh viện tái khám thì đã trong tình trạng co cứng nhiều, teo cơ, cứng khớp, dáng đi xấu...lúc đó phục hồi sẽ càng khó khăn hơn.

  Vì vậy, người bệnh nên sớm đến các cơ sở y tế uy tín để được bác sĩ, kỹ thuật viên PHCN thăm khám, tư vấn và cho chỉ định tập PHCN tối ưu nhất. Bệnh nhân sau đột quỵ có thể phục hồi hoàn toàn hay một phần chức năng, phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Với các chương trình phục hồi chức năng được thiết kế chuyên biệt cho từng bệnh nhân sẽ giúp người bệnh lấy lại sự linh hoạt, tăng sức mạnh của cơ bắp và thực hiện được các chức năng cơ bản trong sinh hoạt hằng ngày. Từ đó, nâng cao chất lượng cuộc sống của người bệnh./.