Phục hồi chức năng sau đột quỵ là một trong những giải pháp quan trọng giúp người bệnh sớm lấy lại sức khỏe và khôi phục khả năng vận động. Người bệnh và gia đình cần biết được tầm quan trọng của phương pháp cũng như luyện tập đúng cách để sớm hồi phục.

1. Tầm quan trọng của phục hồi chức năng sau đột quỵ

Sau đột quỵ hay tai biến mạch máu não, diễn biến thường gặp ở những bệnh nhân còn sống sót là chức năng thần kinh dần hồi phục sau vài ngày đầu. Thời gian hồi phục nhanh nhất là 3 tháng đầu. Khả năng hồi phục giảm dần sau 6-12 tháng. Tùy từng bệnh nhân mà mức độ hồi phục có thể khác nhau.

Trong thời gian này, nếu chức năng thần kinh không được phục hồi đúng cách có thể để lại những di chứng nặng nề, khiến người bệnh gặp khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày. 

Chính vì vậy, việc lên kế hoạch, phương pháp phục hồi chức năng (PHCN) sau tai biến là hết sức quan trọng. Người bệnh và gia đình cần thực hiện sớm nhưng phải đúng cách để đạt được hiệu quả tốt nhất.

2. Nguyên tắc PHCN cho bệnh nhân sau đột quỵ

Theo khuyến cáo, bệnh nhân nên bắt đầu vận động sớm trong vòng 24 – 48h sau khi khởi phát đột quỵ nếu không có chống chỉ định. Các trường hợp chống chỉ định vận động sớm bao gồm:

• Bệnh nhân thực hiện thủ thuật can thiệp có đâm kim vào động mạch.
• Tình trạng nội khoa không ổn định.
• Độ bão hòa oxy thấp.
• Xuất hiện gãy hoặc chấn thương ở chi dưới.

Phục hồi chức năng thần kinh sau đột quỵ cần dựa trên quy tắc:

• Bắt đầu sớm nhưng không quá sớm.
• Động lực từ người bệnh.
• Tập với cường độ cao, lặp lại nhiều lần.
• Tập luyện các bài tập cụ thể thay vì các bài tập chung chung.
• Kết hợp tập luyện bổ sung.

 PHCN cho bệnh nhân đột quỵ cần được thực hiện trong môi trường phong phú. Từ đó, giúp các chức năng của não được luyện tập và hồi phục một cách tự nhiên.

Phục hồi chức năng thần kinh sau đột quỵ là một trong những giải pháp quan trọng giúp người bệnh sớm lấy lại sức khỏe và những chức năng vốn có của mình

3. 5 bài tập phục hồi chức năng thần kinh sau đột quỵ

Tập vận động mỗi ngày sẽ giúp người bệnh dễ dàng di chuyển, kéo dãn dây thần kinh, giảm co cứng cơ,…

3.1 Bài tập PHCN cho người bệnh tự tập

Bài tập nâng hông lên khỏi mặt giường:

• Tư thế nằm ngửa, 2 tay dọc thân, 2 chân gấp đặt sát nhau.
• Từ từ nâng hông khỏi mặt giường, càng cao càng tốt.
• Giữ nguyên tư thế càng lâu càng tốt. Sau đó đặt hông xuống giường.
• Lặp lại 10 lần mỗi lần tập.

Tập cài hai tay đưa lên phía đầu:

Động tác này sẽ khôi phục vận động của tay, giúp tay liệt dần cử động và cầm nắm được. Cách thực hiện như sau:

• Cài các ngón tay lành vào tay liệt.
• Đưa 2 tay duỗi thẳng về phía đầu.
• Cố gắng đưa khuỷu tay hai bên ngang tai, rồi hạ tay về vị trí cũ.
• Lặp đi lặp lại động tác 10-15 lần.

3.2 Tập phục hồi chức năng các cơ bên liệt

PHCN cho bệnh nhân đột quỵ cần được thực hiện trong môi trường phong phú. 

Trước khi thực hiện các bài tập này cần đảm bảo người bệnh được giải phóng khỏi tình trạng co cứng.

Tập ức chế trương lực cơ bàn tay: 

• Tư thế ngồi, tay liệt duỗi thẳng.
• Bàn tay, ngón tay xòe đặt trên mặt giường, chống tay cạnh thân mình.
• Giữ tư thế này trong 5-10 phút.

Tập ức chế trương lực cơ chân:

• Tư thế ngồi, 2 chân đặt sát trên nền nhà.
• Từ từ vắt chéo chân lành sang bên chân liệt.
• Cẳng chân bên lành tì đầu gối chân liệt xuống.
• Giữ nguyên tư thế từ 5-10 phút.

Tập gấp háng:

• Người bệnh ngồi thằng, khớp gối vuông góc với sàn.
• Đặt tay lên gối người bệnh để kiểm soát các cử động rung giật.
• Tập duỗi gối:
• Người bệnh ngồi trên ghế, duỗi thẳng chân.
• Dùng tay tì vào cổ chân người bệnh, giữ chân ở yên vị trí tránh các cử động.

Tập cơ tay: Khi người bệnh đã có thể đi lại được, nên tập các động tác ở tay. Bắt đầu là cơ ở vai, rồi đến khuỷu tay và bàn tay. Có thể dùng một chiếc gậy ngắn hỗ trợ trong quá trình tập luyện bằng cách đưa gậy lên quá đầu rồi hạ xuống. Lặp đi lặp lại 20 lần.

3.3 Bài tập PHCN phòng co rút, biến dạng khớp

PHCN sau đột quỵ bằng robot công nghệ cao đang ngày càng được áp dụng rộng rãi. 

Để ngăn chặn tình trạng co cứng, rút cơ ở bên liệt, hay cứng khớp vai, cổ, người bệnh cần được tập theo tầm vận động và dùng nẹp chỉnh hình.

Tập duy trì đúng tư thế:

Việc luôn trong trạng thái đúng tư thế sẽ hạn chế được tình trạng dính khớp bên liệt. Trong trường hợp người bệnh cử động thường xuyên, khó giữ tư thế đúng thì cần dùng nẹp chỉnh hình để cố định tư thế của các chi.

Dùng nẹp chỉnh hình duy trì tư thế đúng:

Nẹp chỉnh hình giúp ngăn chặn sự sai lệch tư thế của các chi. Nguyên tắc sử dụng nẹp là đeo càng lâu càng tốt, thời gian đeo tốt nhất là khi không vận động. Một số loại nẹp có thể sử dụng như:

• Nẹp dưới gối: đề phòng bàn chân thuổng.
• Nẹp cổ tay: ngăn quặp cổ tay, gập cổ tay.
• Đai treo cánh tay: đỡ vai tránh xệ và bán trật khớp.

3.4 Tập theo tầm vận động các khớp và chi

Ở giai đoạn sau, người bị liệt nửa người thường bị cứng và đau khớp vai bên liệt. Vai có dấu hiệu xệ xuống, khép chặt với thân mình. Trong trường hợp này cần hỗ trợ phục hồi chức năng thần kinh cho người bệnh bằng cách:

• Để người bệnh nằm ngửa, vai bên liệt cạnh mép giường.
• Một tay giữ vai người bệnh.
• Tay còn lại cầm cẳng tay ngay trên khuỷu tay của người bệnh đưa hướng lên đầu, khi người bệnh cảm thấy đau thì dừng lại.
• Giữ nguyên tư thế trong 30 giây rồi trở về vị trí ban đầu.

Ngoài ra, người hỗ trợ cũng sẽ tiến hành kéo giãn cổ tay, cổ chân bên liệt của người bệnh để giảm căng cứng cơ.

3.5 Tập di chuyển

Quá trình tập di chuyển cho người bệnh cần kiên trì, theo sát hỗ trợ để người bệnh có thể đứng vững bằng 2 chân và đi lại được.

Quá trình tập luyện cho người bệnh đột quỵ cần sự kiên trì

Tập di chuyển từ giường sang xe lăn:

• Đặt người bị liệt ngồi ở mép giường.
• Xe lặn đặt sát về bên phía liệt, mặt giường chỉ cao bằng xe lăn.
• Giúp người bệnh nâng mông lên khỏi mặt giường, xoay sang phía bên liệt để ngồi xuống xe lăn.

Tập đứng dậy: 

 Thông thường người bệnh có xu hướng đứng dậy bằng chân lành, còn chân liệt đưa ra phía trước. Cần chú ý sửa sao cho khi đứng dậy phải dồn lực đứng bằng 2 chân, khôi phục các dây thần kinh bên chân liệt.

 Tập đứng vững: Người bệnh muốn đi được thì cần phải đứng vững trước. Do đó hãy tập cho người bệnh đứng càng nhiều càng tốt. Trong quá trình đứng nên tập đưa tay qua lại, sang ngang, cúi xuống nhặt vật dưới đất.

 Tập đi: Khi người bệnh đã đứng vững thì có thể bắt đầu tập đi. Ban đầu hãy cho người bệnh đi giữa 2 thanh chắn song song để có chỗ vịn tay.  

4. Lưu ý trong quá trình PHCN thần kinh cho bệnh nhân đột quỵ

Để đạt được hiệu quả phục hồi tốt nhất, người bệnh và gia đình cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên gia vật lý trị liệu. 

• Thường xuyên động viên người bệnh, tránh để họ nản chí, lo âu, căng thẳng.
• Đảm bảo người bệnh được cung cấp đầy đủ dinh dưỡng để hồi phục sức khỏe.
• Phòng ngừa và loại bỏ các yếu tố nguy cơ đột quỵ lại.
• Thường xuyên theo dõi huyết áp cho người bệnh.
• Cần học cách hỗ trợ người bệnh tự chăm sóc bản thân một cách độc lập.

  Với các trường hợp gặp khó khăn trong việc phục hồi chức năng cho người bệnh tại nhà, nên đưa người bệnh đến các cơ sở y tế có chuyên khoa, trung tâm phục hồi chức năng để người bệnh được khôi phục tốt nhất. 

5. Phục hồi chức năng sau đột quỵ ở đâu ? 

  Đột quỵ không chỉ là một tình trạng cấp tính mà có thể gây ra những di chứng nguy hiểm cho người bệnh. Để đảm bảo an toàn, quá trình hồi phục cần được thực hiện tại những trung tâm PHCN uy tín, chất lượng.

  Tại Bệnh viện YHCT Nguyên Phúc, với trang bị máy móc hiện đại, cũng đội ngũ bác sĩ, kỹ thuật viên vật lý trị liệu giỏi, giàu kinh nghiệm đã giúp hàng nghìn bệnh nhân khôi phục chức năng thần kinh, vận động dễ dàng, trở về với cuộc sống sinh hoạt hàng ngày. 

  Được xây dựng tại địa chỉ đại lộ 72m, Hưng Đông, Tp.Vinh, với quy mô lên đến gần 3ha với 12 tầng, bệnh viện YHCT Nguyên Phúc tập trung đầu tư các trang thiết bị vật lý trị liệu hiện đại, đa dạng máy móc, giường tập, dụng cụ chuyên dụng cao cấp của Đức, Hàn Quốc, Nhật Bản, Thái Lan, Singapore…. cùng hệ thống phòng tập liên hoàn khép kín từ vận động thô đến vận động tinh.

 

  Hệ thống robot vật lý trị liệu - phục hồi chức năng tại Bệnh viện YHCT Nguyên Phúc 

   Đặc biệt là hệ thống robot vật lý trị liệu - phục hồi chức năng tại bệnh viện YHCT Nguyên Phúc là hệ thống robot công nghệ cao đầu tiên được triển khai ứng dụng trong ngành Phục hồi chức năng tại Nghệ An và khu vực. 

  Chính thức đi vào hoạt động tiếp nhận khám chữa bệnh từ ngày 11/11/2024, cung cấp dịch vụ khám chữa bệnh chuyên khoa Y học cổ truyền - Phục hồi chức năng với thế mạnh “Tinh hoa Cổ phương kết hợp Trí tuệ nhân tạo”, Bệnh viện YHCT Nguyên Phúc gửi tặng một số món quà tri ân tới quý khách hàng khi  đến thăm khám và điều trị từ ngày 11/11/2024 - 21/11/2024: 

- Miễn phí 100% chi phí khám, điều trị mất ngủ kéo dài bằng hệ thống Oxy cao áp cho toàn bộ khách hàng (01 buổi  trải nghiệm/khách hàng).

- Miễn phí 100% chi phí khám, tập phục hồi chức năng bằng Robot Công nghệ cao cho toàn bộ khách hàng (01 buổi  trải nghiệm/khách hàng).

 Để biết thêm thông tin chi tiết về các dịch vụ khám chữa bệnh, khách hàng vui lòng nhắn tin qua fanpage https://www.facebook.com/benhvienyhctnguyenphuc hoặc liên hệ theo hotline 0853.328.115 để được tư vấn miễn phí./.